بیان خطبه فدکیه وعلت ایراد خطبه:
اعتراض به غصب فدک و به طور خاص‌تر، انحراف مسیر امامت و خلافت
از مسیر تعیین‌شده توسط خدا و پیامبر (ص)

خلاصه جامع و کلیدی مطالب

 در سه بخش اصلی بررسی شده است:

• خطبه فدکیه در مسجد النبی (خطبه برای مردان)با مخاطبان: جمع کثیری از صحابه، مهاجرین و انصار ایراد شد

• محتوا و استدلال‌های کلیدی:
• بیان جایگاه خود و پدرش: ایشان با جملۀ «اَنَا فاطِمَةُ وَ اَبی مُحَمَّد» و تأکید بر این که پیامبر (ص) پدر اوست، نه پدر دیگران، جایگاه بی‌نظیر خویش را به عنوان تنها بازماندۀ مستقیم پیامبر نشان می‌دهد.
• بیان زحمات پیامبر (ص) و علی (ع): او به تفصیل رنج‌های پیامبر (ص) و فداکاری‌های علی (ع) در راه گسترش اسلام را برمی‌شمارد و بی‌تفاوت دیگر صحابه در آن دوران را مورد اعتراض قرار می دهد.
• و به بیان انحراف امت می پردازد: حضرت صریحاً می‌فرماید که پس از رحلت پیامبر (ص)، نشانه‌های نفاق آشکار شد، مردم پیمان شکستند و به ندای شیطان پاسخ گفتند.
• استدلال به قرآن: ایشان با آیاتی مانند «وَ وَرِثَ سُلَیْمَانُ دَاوُود» استدلال می‌کنند که چرا او از پدرش ارث نمی‌برد و حکم جاهلیت را اجرا می‌کنند. آیۀ «وَ مَنْ یَعْصِ اللهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِینًا» را نیز خطاب به انصار می‌آورند.
• خطاب تند به انصار: حضرت از انصار به خاطر سکوت در برابر مظلومیت او و خاندان پیامبر (ص) شدیداً انتقاد می‌کند و آنان را به خاطر ترس از مهاجرین و روی آوردن به راحتی دنیا، سرزنش می‌کند.
• هشدار و اعلام برائت: ایشان با هشدارهای شدیداللحن و بیان عواقب این ظلم، از ظالمان بیزاری می‌جوید.

• خطبه در حضور زنان مهاجر و انصار (خطبه برای زنان)

• علت ایراد خطبه: زمانی که گروهی از زنان برای عیادت ایشان آمدند.
• محتوا: در این خطبه، حضرت با بیانی دردآلود، از مظلومیت خود و خانواده سخن می‌گوید و از صحابه به خاطر دوری کردن از امیرالمؤمنین (ع) و نادیده گرفتن حق ایشان، انتقاد تندی می‌کند.
• ایشان تأکید می‌کنند که اگر امر حکومت را به علی (ع) می‌سپردند، او امت را به بهترین شکل هدایت می‌کرد و این انحراف، “خسران مبین” (زیان آشکار) برای اسلام بود

• قدام عملی: مراجعه به خانه‌های مهاجرین و انصار

• هدف: دعوت از آنان برای یاری و بازپس‌گیری حق خلافت.
• شرح اقدام: حضرت فاطمه (س) شبانه و به صورت پنهانی، سوار بر مرکب می‌شوند و به همراه امام علی (ع) و فرزندانشان، به درب خانه‌های سران انصار و مهاجرین می‌روند و حقانیت علی (ع) را برای آنان تبیین می‌کنند.
• نتیجه: به جز چهار یا پنج نفر (مانند سلمان، ابوذر، مقداد و عمار)، هیچ‌کس آنان را یاری نکرد. حتی معاذ بن جبل نیز با عذر “بیعت شده است” پاسخ رد می‌دهد که منجر به قطع رابطه حضرت و حتی پسر معاذ با او می‌شود.
• منابع: این واقعه هم در منابع شیعه و هم در منابع اهل سنت (مانند ابن قتیبه و نامه معاویه به امام علی ع) نقل شده است.
  جمع‌بندی و تحلیل استاد
• اهمیت امامت: این اقدامات حضرت زهرا (س) نشان‌دهنده عظمت و اهمیت مقام امامت است که به خاطر آن، چنین شخصیتی این همه رنج و زحمت را متحمل می‌شود.
• مظلومیت امیرالمؤمنین (ع): این روایات، عمق مظلومیت امام علی (ع) را نشان می‌دهد.
• ارتداد صحابه: استاد با استناد به آیات قرآن (مانند «وَ مَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِکُمْ») و حدیث حوض، به ارتداد و بازگشت بسیاری از صحابه به دوران جاهلیت اشاره می‌کند.
• حق بزرگ حضرت زهرا (س): ایشان حق بزرگی بر گردن شیعیان، اسلام و حتی تمامی ادیان دارد؛ چرا که اگر خلافت به جایگاه واقعی خود (امام علی ع) می‌رسید، جهان اسلام و حتی سایر ادیان به سرنوشت بهتری دچار می‌شدند.

حوزه‌های تأکید استاد:

• عقیدتی: تبیین اصل امامت و ضرورت دفاع از آن.
• تاریخی: اثبات وقایع با استناد به منابع معتبر فریقین.
• عاطفی: برانگیختن مودت و ارادت و مظلومیت نسبت به اهل بیت (ع) و همچنین تقویت ایمان شیعیان.

آرشیو :جلسه سوم