آیین اختتامیه سومین دوره فن رثاء و اولین دوره فن خطابه بنیاد فرهنگی امامت در نجف اشرف ( یازدهم ذی القعده ۱۴۴۶)
متن پیام فقیه ولائی حضرت آیت الله سید علی حسینی میلانی دام ظله مؤسس محترم بنیاد فرهنگی امامت در جمع اساتید و برگزارکنندگان آئین اختتامیه به شرح زیر می‌باشد؛
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین و الصلاة و السلام علی خیر خلقه و اشرف بریته محمد و آله الطاهرین لاسیما بقیة الله في الارضین و لعنة الله علی اعداهم اجمعینبیهیچ تردیدی و بر اساس ده‌ها روایت و نمونه‌های فراوان در سیره‌ی اهل بیت علیهم‌السلام روشن است که حادثه‌ی عاشورا و قیام سیدالشهدا علیه‌السلام، رخدادی سرنوشت‌ساز و بنیادین در تاریخ اسلام بود. اگر این حادثه با همان ویژگی‌ها و جزئیات رخ نمی‌داد، نه (لا إله إلا الله) در تاریخ باقی می‌ماند، نه (محمدٌ رسول الله) استوار می‌ماند، و دیگر سخنی از (علیٌ ولیّ الله) نمی‌توانست در میان باشد. اوضاع امت به جایی رسیده بود که یزید در بی‌پروایی تمام می‌گفت: دیگر نه خبری از وحی هست، و نه پیامبری باقی مانده است. چنین فسادی که سراسر امت را فراگرفته بود، تنها با حادثه‌ای چون شهادت امام حسین علیه‌السلام و آن هم با چنان کیفیت جانگداز و تبعاتی همچون اسارت اهل بیت علیهم السلام، قابل جبران و پاکسازی بود.
از این‌رو بود که شعرا و مرثیه‌خوانانی چون دعبل، کُمِیت، و سید حِمیَری، در محضر امامان علیهم‌السلام، مصیبت امام حسین علیه السلام را با شور می‌خواندند، و امامان نیز در پاسخ به آن‌ها، با وجود تنگناهای مالی، هدایا و بخشش‌هایی خوبی به آنان اهدا می‌کردند. هدف این بود که جریان مرثیه‌سرایی و اقامه‌ی عزای سیدالشهدا علیه السلام تقویت شود و این سنت زنده بماند.
کسانی که در این مسیر گام برمی‌دارند، اعم از خطبا، مداحان، و مرثیه‌سرایان، باید قدر خود را بدانند. بگذارید داستانی برایتان نقل کنم.
مرحوم آیت‌الله شیخ عبدالله مامقانی – که جد مادری پدرم هستند – در شبی از شب‌ها در عالم رؤیا دیدند که در صحرای محشر حاضر شده‌اند. در آن صحنه، دو صف طولانی دیده می‌شد. ایشان را در یکی از صف‌ها قرار دادند. پرسیدند: آن آقایی که جلوی صف بالای منبر است، چه کسی است؟ گفتند: امام صادق علیه السلام. پرسیدند: افراد در صف چه کسانی هستند؟ گفتند: فقها. نگاه کردند به صف دیگر و پرسیدند: آقایی که جلوی صف بالای منبر هست، چه کسی است؟ گفتند: سیدالشهداء علیه السلام. پرسیدند: این افراد چه کسانی هستند؟ گفتند: روضه خوان های امام حسین علیه السلام.
مرحوم مامقانی رضوان الله علیه نقل می‌کند که دیدم صف حضرت سیدالشهدا علیه السلام با سرعت جلو می‌رود، اما صف ما ایستاده، و عرق از پیشانی‌مان سرازیر است. دیدم در اطرافم فرشته‌ای نمی‌بینم. آهسته خود را به آن صف دیگر رساندم. ناگهان دو فرشته آمدند و مرا از آن صف بیرون کشیدند و به جای خودم بازگرداندند.
امام صادق علیه‌السلام با فقها، واژه به واژه، سخن به سخن، حساب می‌کشند. اما روضه‌خوانان حضرت سیدالشهدا علیه السلام، با حساب و کتاب راحت تر پذیرفته می‌شوند. بله، این یک خواب است. اما خوابی است که از زبان یک فقیه بزرگ بیان شده و خودش نیز پس از آن تصمیم به روضه خوانی گرفت.
خواب دیگری هم هست که دو نفر از خطبای قم (از جمله مرحوم شیخ سعید اشراقی که از خطبای محترم قم بود) برای من نقل کردند. گفتند: روزی دسته‌جمعی برای ناهار به دیدار مرحوم آیت الله میلانی رفتیم. پس از ناهار، آقای میلانی گفتند: می‌خواهم خاطره‌ای برایتان تعریف کنم.
دو برادر، که هر دو سید بودند، برای تبلیغ در ماه مبارک رمضان به هند رفتند. آن زمان، سفر به هند مانند امروز رفتن به کویت بود؛ جایی که پاکت‌های منبری، سنگین‌تر و ارزشمندتر بود. پس از پایان ماه رمضان و دریافت مبالغ قابل توجه، هر دو برادر خود را مستطیع دیدند. یکی از برادران گفت: من اکنون مستطیع شده‌ام و باید به حج بروم. اما برادر دیگر گفت: من می‌مانم برای ماه محرم و صفر این‌جا منبر بروم، و ان‌شاءالله برای سال آینده به حج می‌روم. آن یکی رفت، و این یکی ماند. اما سال بعد که ماه رمضان دوباره رسید، خبری از برادر حج‌رفته نشد، تا این‌که معلوم شد از دنیا رفته است.
این برادر، سخت نگران شد. می‌گفت: اگر کسی مستطیع باشد و به حج نرود، تکلیفش بسیار دشوار است. در عالم رؤیا، دیدم برادرم را برای حساب و کتاب به محشر آوردند. گفت: من خدمت‌گزار روضه‌ی حسین بودم، اما واجب‌الحج بودم و نرفتم؛ حال باید چه کنم؟ امام حسین علیه‌السلام فرمودند: من نمی‌توانم کاری بکنم. رو کرد به پیامبر اکرم. گفت: یا رسول‌الله! من روضه‌خوان امام حسین علیه السلام شما بودم، اشتباه کردم. پیامبر فرمودند: مگر نگفته بودم؟ مگر نمی‌دانستی؟ دیگر نمی‌توانم کاری بکنم.
از امیرالمؤمنین علیه السلام هم کمک خواست، حضرت علی علیه السلام فرمودند: تا پیامبر هست، من چیزی نمی‌گویم.
در همین حال که مأموران می‌خواستند او را ببرند – یا یهودی یا نصرانی – ناگهان صدای خانمی بلند شد: «نگهش دارید!» ایشان حضرت صدیقه طاهره علیهاالسلام بود. فرمودند: «این، روضه‌خوان حسین من است. به مهدی بگویید بیاید.» و سپس به حضرت مهدی فرمودند: امسال به نیابت از این روضه خوان به حج برو. بعد خطاب به ملائک فرمودند: این بنده خدا را نگه دارید تا پس از ایام حج آینده، حساب و کتابش را پی‌گیری کنید.»
مرحوم آقای اشراقی می‌گفت: ما منبری‌ها که سال‌هاست برای مردم روضه خوانده‌ایم، تا آن روز، آن‌گونه گریه نکرده بودیم که در آن جلسه گریه کردیم. نه تنها ما، بلکه خود آقای میلانی هم با همان وقار و هیبتشان، اشک می‌ریختند. این، عظمت و جایگاه امام حسین علیه‌السلام است.
کسانی که می‌خواهند در این مسیر باقی بمانند، خطیب باشند، مداح باشند، ذاکر باشند، باید قدر خود را بدانند و باید به ایشان تبریک گفت. چرا که دستگاه حضرت سیدالشهدا علیه السلام با دستگاه امام صادق علیه السلام یا حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فرق دارد. آن‌جا سخت‌گیری‌ست، اما دستگاه سیدالشهداء علیه السلام اینگونه نیست. و همین، نشان می‌دهد که خداوند بر این راه مهر تأیید زده و تعهدات الهی پشت آن قرار دارد.والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
سید علی حسینی میلانی
این مراسم با تجلیل از برگزیدگان دوره‌های فن رثاء و فن خطابه ادامه یافت و شرکت‌کنندگان پس از زیارت حرم مطهر امیرالمؤمنین(علیه السلام)، با کوله‌باری از معنویت و آموخته‌های جدید محل برگزاری مراسم را ترک کردند.
گفتنی است بنیاد فرهنگی امامت قم با هدف گسترش معارف اهل بیت(علیهم السلام) و تربیت مبلغان توانمند در عرصه‌های فن خطابه و فن رثاء، تاکنون موفق به برگزاری سه دوره آموزشی فن رثاء و یک دوره فن خطابه شده است.
عنوان خادمی و رثاء اهل‌بیت، افتخاری که هر کسی لایق آن نیست
این مراسم همزمان با سالروز میلاد امام رضا(علیه السلام) و با حضور فضلاء از بیوت علماء، اساتید ، طلاب و همچنین مرثیه سرایان از شهر قم و دیگر شهرها برگزار گردید. پس از تلاوت آیاتی از قرآن کریم و قرائت دعای فرج، مراسم با خیرمقدم به حاضران و تبریک ایام ولادت امام هشتم(علیه السلام) آغاز شد.
حجت‌الاسلام حسین رضایی قمی، از اساتید بنیاد امامت قم، در ابتدای مراسم، گزارشی از فعالیت‌های بنیاد فرهنگی امامت ارائه داد. وی با اشاره به سابقه چندین ساله این بنیاد در پژوهش‌های امامت گفت: “این مرکز به فکر تربیت مبلغانی افتاد که بتوانند مطالب امامتی را به شکل مؤثر ارائه دهند. برای این منظور، دو مهارت اصلی فن خطابه و فن رثاء ضروری بود تا طلاب بتوانند مجالس مهدوی و دیگر مجالس اهل بیت را به خوبی اداره کنند.”
وی با ابراز خرسندی از استقبال گسترده از این دوره‌ها افزود: “ما تصور چنین استقبالی را نداشتیم و حدود ۲۰۰ نفر در این دوره‌ها شرکت کردند که فراتر از پیش‌بینی ما بود.”
رضایی قمی همچنین اظهار داشت: “برگزیدگان این دوره‌ها به پابوس حضرت امیر (علیه السلام) مشرف شدند تا از محضر آن حضرت به ویژه در مباحث امامتی ره‌توشه‌ای داشته باشند.”
در ادامه مراسم، دانشمند معظم سید علاء موسوی، ضمن عرض تبریک میلاد امام رضا(علیه السلام) و دعا برای توفیق زیارت و شفاعت آن حضرت، با تواضع به محدودیت خود در زبان فارسی اشاره کرد و سخنان خود را در قالب نکاتی کاربردی برای خطیبان و مداحان ارائه داد.
استاد موسوی با تأکید بر جایگاه ویژه خطیبان حسینی در جامعه گفت: “اعتباری که ما به عنوان خطیب حسینی یا مداح در اجتماع داریم بسیار زیاد است، به طوری که می‌تواند صدها هزار نفر را پای منبر جمع کند، اما این اعتبار متعلق به ما نیست. این قدرت امام حسین (علیه السلام) است و مردم برای ائمه جمع می‌شوند، نه برای ما.”
ایشان سپس به تشریح اصول خطابه دینی پرداخت:
- اصل اول: خدمت به اهداف امام حسین(علیه السلام)
استاد موسوی با تأکید بر این اصل گفت: “واجب است که منبر در خدمت امام حسین(علیه السلام) باشد. ما باید خود را فراموش کنیم و هیچ تعریفی از خودمان نباشد. باید فقط اهداف امام حسین(علیه السلام) را دنبال کنیم و غیر از این ممنوع است.” - اصل دوم: پرهیز از التقاط در بیان
“اگر سخنان ما التقاطی باشد و حرف‌هایی بزنیم که صرفاً برای خوشایند مردم است اما در راستای تعالیم اهل بیت(علیهم السلام) نیست، این خیانت به منبر محسوب می‌شود.” - اصل سوم: تمرکز بر محتوای اصلی به جای حاشیه‌ها
موسوی تصریح کرد: “در بیان مطالب ائمه و امام حسین(علیه السلام) نباید به دنبال حاشیه‌ها برویم و باید بر مطالب مفید برای مردم تمرکز کنیم. قصد ما نباید خودنمایی و عرض اندام روی منبر باشد.” - اصل چهارم: عدم پرهیز از تکرار مطالب مفید
“نباید از بیان مطالب تکراری اما مفید برای مردم خجالت‌زده شویم. در بسیاری از خطبه‌های امیرالمؤمنین(علیه السلام) و پیامبر اکرم(صلوات الله علیه) نیز مطالب تکراری وجود دارد، زیرا هدف، تأثیرگذاری و هدایت است نه نوآوری صرف.” - اصل پنجم: سادگی و روانی در بیان
استاد موسوی با استناد به روایات ائمه(علیهم السلام) تأکید کرد: “نباید مطالب خوب اهل بیت(علیهم السلام) را پیچیده مطرح کنیم. اهل بیت(علیهم السلام) برنامه خاصی برای تزکیه و تربیت مردم داشتند که مبتنی بر سادگی و در دسترس بودن برای همه مردم است. تعالیم اهل بیت(علیهم السلام) فقط برای نخبگان نیامده، بلکه برای عموم مردم است.”
وی در تأیید این سخن، روایتی از امام سجاد(علیه السلام) و حدیثی از پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) درباره بعثت ایشان بر اساس “دین سمحه سهله” (دین آسان و روان) نقل کرد. - اصل ششم: انتساب مطالب به اهل بیت(علیهم السلام)
“خطیب باید مطالب را به اهل بیت(علیهم السلام) نسبت دهد نه به خودش. برخی مطالب را از زبان خود می‌گویند، نه از طرف اهل بیت(علیهم السلام)، و این خیانت محسوب می‌شود. معمولاً چنین افرادی کسانی هستند که دور و بر خود مریدانی جمع کرده‌اند.” - اصل هفتم: عدم استفاده شخصی از منبر
استاد موسوی تصریح کرد: “منبر نباید در مسائل شخصی استفاده شود. این منبر متعلق به همه است، نه منبر شخصی.”
استاد موسوی در پایان سخنان خود برای حاضران آرزوی توفیق کرد و از خداوند خواست تا همگان را در خدمت به اهل بیت(علیهم السلام) موفق بدارد.
بازدیدها: ۳۲
