مقدمه :

اینترنت شبکه ی بین المللی قابل دسترس برای عموم است که شامل رایانه هایی است که بوسیله ی پروتکل واحدی[1] جهت رد و بدل کردن بسته‌های اطلاعاتی با یکدیگر متصل هستند[2]. هر چند پیدایش اینترنت به امور نظامی و امنیتی اطلاعاتی باز می‌گردد اما با مشخص شدن فوائد و کاربردهای بسیار آن و منافعی که در جهت امور اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در جوامع دارد ،این فناوری وارد زندگی مردم شده و حوزه‌های مختلف زندگی و از جمله حوزه ی فرهنگ را تحت تأثیر قرار داد. رشد پایگاه‌های اطلاعاتی در محیط وب و فراگیر شدن نسبی شبکه ی اینترنت در بین مردم کشورهای مختلف و امکانات فراوان آن که هر روز نیز رو به گسترش بود ، زمینه ی اقبال گسترده مردم را به این فناوری فراهم آورد ، علی الخصوص که فراتر از قوانین متداول کشورها به کاربران اجازه می داد در سطحی گسترده و حجمی وسیع به تبادل نظرات و ایده‌ها و اطلاعات بپردازند .

بخشی از این محیط درهم تنیده ی وب به حوزه ی علوم انسانی و ادیان اختصاص ‌دارد که مراجعه ی زیاد کاربران نشان از اقبال عمومی به این امر بوده و ضرورت حضور جریان‌های فکری شیعی را در این محیط چند برابر می‌نماید .

از این منظر ، تحقیق حاضر در صدد بررسى آن است که در محیط مجازی وب و در حوزه ی انگلیسی زبان آن ، جهت معرفی شیعه و تشیع با چه سایت‌ها و با چه محتوایی در آنها مواجه می‌شویم و اگر یک شخص کاملاً بیگانه از مکتب تشیع بخواهد از طریق جستجو در اینترنت با عقائد تشیع آشنا گردد با چه فضایی روبرو خواهد شد و اساسا آیا می‌توان انتظار داشت که محتوای موجود در پایگاه‌های اینترنتی در جهت تبیین شیعه ، ذهنیت درست و منطبق با آنچه که در تشیع است را در نظر مخاطب غیر شیعه ایجاد نماید؟

روش انتخاب پایگاه‌ها :

روش کار بدین گونه است که ابتدا لغاتی را که یک کاربر غیر شیعه برای کسب اطلاعات و جهت آشنایی با شیعه در موتورهای جستجو به کار می برد گزینش نموده‌ ، سپس جستجوی خود را در این موتورها بر مبنای آن لغات انجام دادیم .

از آنجا که نتایج جستجوهای این موتورها شبیه به هم بوده و کاربران عمومی نیز فقط از چند موتور مشهور و در عین حال محدود استفاده می نمایند که مهمترین و برترین آنها موتور جستجوی گوگل می باشد ، ما مبنای کار خود را همین موتور جستجو قرار داده ایم .

همچنین به دلیل اینکه یک کاربر عمدتاً در نتایج  یک جستجو به چند صفحه ی اولیه ای که سایت‌های مرتبط با کلمه ی جستجو شده در آن صفحات بیشتر است اهمیت زیادتری می‌دهد ؛ فقط چهار صفحه ی اول هر جستجو را بررسی و در نهایت ، تعداد 16 پایگاه اینترنتی را که بیشترین حضور را در نتیجه ی جستجو داشتند برگزیدیم ، لذا شاکله ی اصلی این نوشتار بر مبنای تحلیل این سایت ها می باشد .

تذکر چند نکته :

1 ـ روشن است که در بررسی سایت ها ، از تحلیل سایت های خبری و سیاسی و نیز وبلاگها به جهت علمی نبودن و مستند نبودن آنها خودداری شده است و نیز از آنجایی که بخش زیادی از نتایج جستجو را خبرهای سیاسی و اجتماعی منطقه ی خبرساز خاورمیانه و مسائل مرتبط با تشیع و افراد فعال سیاسی شیعه در این منطقه تشکیل می دهد ، این موارد نیز به جهت خارج بودن از موضوع ، مورد بررسی قرار نگرفته است.

2 ـ از آنجایی که برخى از کلمات مورد استفاده برای جستجو در سایر زبانها (انگلیسی ، فرانسه و ...) دارای معانی دیگری نیز هستند و ما را برای پیدا کردن سایت های شیعه با مشکل مواجهه می کنند ، بخش زیادی از نتایج جستجو به طور خود به خود از حوزه ی بررسی ما خارج خواهد گردید .

بررسی پایگاه‌های منتخب

1- پایگاه اینترنتی ویکی پدیا[3]

پایگاه اینترنتی ویکی پدیا معمولاًً اولین نتیجه ی جستجو در تمامی  لغات[4] می‌باشد، این سایت  یک دایرة المعارف آزاد مبتنی بر وب است که اطلاعات و مقالات آن تماماً توسط کاربران معمولی تهیه می‌گردد و هر کاربر دیگری نیز می‌تواند مطالب دیگران را ویرایش و اصلاح کرده و  یا حتی تمامی مطالب موجود در موضوعی را حذف نماید، لذا این خصوصیت، اعتبار این سایت را از جهت صحت و استناد علمی  به آن کاهش داده است، در عین حال این سایت روندی رو به رشد دارد و روز به روز ارجاع به آن در اینترنت در حال افزایش می‌باشد .

در صفحه ی اسلام شیعی ، و یکی پدیا این مطالب آورده شده است : تعریف شیعه در لغت و اصطلاح ، باورهای شیعیان ، امامت ، حکومت اسلامی ، عصمت ، زیر شاخه‌های اسلام، خاستگاه تشیع ، امامان شیعیان دوازده امامی ، منابع فقه شیعه ، علایم ظاهری شیعیان ، جغرافیای تشیع ، مراجع تقلید شیعه ، کتاب‌شناسی.

در این صفحه ابتدا به تعریف شیعه پرداخته سپس پیرامون انشعابات شیعه و مسئله  ی اختلاف جانشینی و دیدگاه شیعیان پیرامون اصل خلافت و جانشینی پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلّم) مطالبی را ذکر می نماید و در ادامه دیدگاه اهل سنت را در مورد جانشینی بیان می‌کند ، سپس به بیان اختلاف امامیه با اسماعیلیه و زیدیه می‌پردازد و در پی آن تعریفی از نماز شیعیان ارائه کرده و سپس درباره ی اعتقاد شیعیان نسبت به امام زمان (علیه السلام) مطالبی را بیان می کند .

از جمله مواردی که در این صفحه مطرح شده بحث عصمت است که تا حدودی نزدیک به نظریه ی امامیه دراین باب می‌باشد .

در بحث توسل ، متن ذکر شده، فاصله ی بسیاری با عقیده ی شیعیان در این موضوع دارد و فقط در مقام بیان این مساله است که در بین مسلمانان بر سر اصل توسل اختلاف است و اجمالاً شیعیان و صوفیه و جماعت بریلویه از اهل سنت توسل را جایز میدانند .

در ادامه در تبیین اعتقاد به ائمه ی دوازده گانه ،بیان می‌دارد که امام علی (علیه السلام) سومین جانشین ابوبکر است که البته به عقیده شیعیان ، وی اولین امام و جانشین پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلّم) می باشد .

در انتهای نوشتار سایت ویکی پدیا بحث ولایت فقیه مطرح می‌شود و سپس اسامی امامان اسماعیلیه و زیدیه ذکر می شود .

با توجه به این نکته که بسیاری از مطالب موجود در این پایگاه با واقعیت اعتقادی شیعیان مطابقت ندارد می توان نتیجه گرفت که قسمت های مهمی  از مقالات پایگاه توسط افراد ناآشنا با مبانی شیعه نگاشته شده است.

از نکات قابل تامل در برخی مقالات ، منابع ارجاع داده شده در آن می‌باشد به طوریکه در 12 مورد از آن به کتاب « موجان مومن» ارجاع داده شده است . « موجان مومن»[5] یک نویسنده بهایی است که دارای تالیفاتی می‌باشد و ارجاع به نوشته‌های  یک بهایی در مقاله ای که به بررسی تشیع پرداخته است ، جای تامل دارد .

2- پایگاه اینترنتی شیعه[6]

این پایگاه اینترنتی به جهت دامنه ی خوبی که انتخاب نموده ، معمولاًً در نتایج جستجوهای مرتبط با تشیع در صفحه ی نخستین رخ می نماید و از آنجایی که توسط شیعیان ساکن امریکا تاسیس شده است می تواند عاملی مهم در جهت تبلیغ مکتب تشیع بوده و اطلاعات خوبی در این زمینه در اختیار مخاطبان قرار دهد .

این سایت دارای قسمت‌های مختلفی است ، از جمله : چهارده معصوم ، دعاهایمان، مقالات اسلامی ، معرفی سایر سایت های اسلامی ، اصول اسلام (اصول دین ) ، زندگی نامه ی مسلمانان تاثیر گذار در اسلام ، منابع متنی اسلامی ، فهرست شرکت‌ها و سازمان‌های شیعه ، نکاتی پیرامون نماز و ... که در هر یک از موضوعات نیز مطالب مفیدی جمع آوری شده است ، مثلاًً در قسمت « معرفی سایر سایت‌های اسلامی » اطلاعات مناسبی از موسسات فعال در کشورهای مختلف از جمله امریکا و کانادا دارد که برای ساکنان اروپا و امریکا می تواند مفید واقع شود .

در قسمت نماز یک فایل آموزش عملی نمازقرار دارد که قابل دریافت بوده و ضمن پاسخ گویی به سوالات مختلف در باب نماز ، وجه تمایز نماز شیعیان را با اهل سنت تبیین نموده است . در قسمت اصول اسلامی  یک دوره ی فشرده ی اصول دین را شامل توحید و عدل و نبوت و امامت و معاد بیان نموده که برای آشنایی با تشیع مناسب است .

3- پایگاه اینترنتی اینفوپلیز[7]

این پایگاه یک دانش‌ نامه ی آمریکایی است که تمامی اطلاعات مورد نیاز  یک شهروند آمریکایی را در اختیار کاربرانش قرار می دهد . بخش دایرة المعارف این سایت حدوداً شامل 57 هزار مقاله و مطلب می‌باشد که از دایرة المعارف کلمبیا ـ که توسط دانشگاه کلمبیا در کشور آمریکا منتشر شده ـ استخراج شده است

متنی که در واژه ی shiits در این دایرة المعارف اینترنتی برای تعریف شیعه آمده دارای ابهام است و از منظر جامعه شناختی و سیاسی می باشد و اساساً نقش آفرینی امور سیاسی در این مقاله بسیار پر رنگ می‌باشد . در این متن پیوندی هم به مدخل بهائیت داده شده که ارتباط آن با تعریف شیعه در این نوشته جای سوال دارد.

در ادامه به عناوین دیگری اشاره می‌نماید که به صورت فهرست وار به آنها اشاره می‌گردد:

خلافت امام علی (علیه السلام) و انتقال حق امامت به امام حسن (علیه السلام) و سپس امام حسین (علیه السلام) ، روز عاشورا و اهمیت آن برای شیعیان ، اهمیت امام و اینکه مساله ی تمرکز در شخص امام توسط شیعیان نخستین صورت گرفته است ، کانون‌های مهم جمعیتی شیعیان در جهان معاصر ، مرجعیت علمای شیعه و مسئله ی خمس ، سلسله مراتب روحانیت شیعه، پیدایش رسمیت شیعه در ایران که موجب گسترش دخالت روحانیون شیعه در امور اجتماعی شد ، مبارزات سیاسی علمای شیعه با نفوذ استعمارگران و پیروزی سیاسی انقلاب ایران .

در انتها اشاره می‌گردد که مقاله ی فوق از دو کتاب اقتباس شده است که کتاب اول با عنوان « مقدمه‌ای براسلام شیعی »[8] متعلق به نویسنده ی بهائی ، « موجان مومن » می‌باشد.

4- پایگاه اینترنتی دانشگاه شیپ پنسبورگ[9]

این پایگاه اینترنتی متعلق به دانشگاه شیپ پنس بورگ ایالت پنسیلوانیای کشور آمریکا می‌باشد که عنوان مدخل مرتبط با بحث ما در آن ، سنی‌ها و شیعیان بوده که توسط دکتر « سی جورج بوئری»[10] نوشته شده است . ساختار این متن حکایت از اطلاعات اندک نویسنده ـ که دارای صبغه ی سیاسی نیز می باشد ـ نسبت به تشیع می باشد . این مقاله در تعریف شیعه و پیدایش و دوام آن اطلاعات درستی به خواننده نمی‌دهد و با واقع امر تفاوت دارد . در بخشی از این مقاله آمده است:

شیعى برگرفته از کلمه شیعه است که به معنای طرفدار (علی (علیه السلام) ) است. آن‌ها بيشتر در ایران و عراق و در میان فلسطینی‌ها هستند. آن‌ها نسل مشخص و بی‌واسطه ی (مستقیم) علی (علیه السلام) امامان را معصوم و وارث راستين محمد (صلی الله علیه وآله وسلّم) مى دانند. علی (علیه السلام) امام اول ، پسرش حسن (علیه السلام) دومین امام و سپس فرزند دوم ایشان ، حسین (علیه السلام) ، سومین امام بود. پسر علی (علیه السلام) در جنگ با خلیفه معاویه کشته شد. به هرحال جانشینی آن‌ها با امام دوازدهم ـ که در سال 940 میلادی مخفى شد ـ به پایان رسید. بيشتر شیعیان بر این باورند که امام دوازدهم روزی ، به عنوان مهدی یا مسيح (موعود) ، دوباره ظاهر خواهد شد و دیگربار رهبری خود را بر جهان اسلام اعلام خواهد كرد.

روش نگارش این مقاله پدیدار شناسانه است و محتوای مقاله گویای اطلاعات  اندک نویسنده و  یا شاید نگرش منفی او می‌باشد . از جمله ضعف‌های فاحش مقاله ، عدم استناد به منابع معتبر تاریخی و استفاده ازاعتقادات سنیان به عنوان مستندات قسمت هایی از متن می باشد .

5- پایگاه اینترنتی الاسلام[11]

پایگاه اینترنتی الاسلام[12] یک پایگاه اطلاع رسانی بزرگ شیعه می‌باشد که به جهت عنوان خود توانایی زیادی در ارائه ی تصویری موثر از مکتب تشیع دارد ، به خصوص افرادی که قصد آشنایی با اسلام را دارند با جستجوی کلمه ی « اسلام» در وب به این سایت هدایت می‌گردند . این سایت به شش زبان انگلیسی ، بنگالی ، اردو ، ایتالیایی ، اسپانیایی و عربی به ارائه ی مطالب خود می‌پردازد و توسط شیعیان ساکن کشور آمریکا اداره می شود . تنوع اطلاعات موجود در این سایت ، کمک شایانی در  یافتن جواب سوالات به کاربران ، برای آشنایی با مکتب تشیع می‌نماید . برخی از عناوین این سایت بدین قرار می‌باشد: بررسی تشیع و تسنن محرم و کربلا ، قوانین اسلامی ، نهج البلاغه ، رویداد غدیر خم ، دایرة المعارف شیعه، کتابخانه و بخش های متنوع دیگری که در برداشتن اطلاعات مفید ، این سایت را برای کاربران بسیار جذاب نموده است .

یکی از بهترین بخش های این سایت ، بخش « دایرة المعارف شیعه»[13] است که حاوی مطالب بسیار مفید برای شناساندن شیعه و تشیع می‌باشد. بعضی از بخشهای این دایرةالمعارف بدین قرار است : قرآن و اهل بیت (علیهم السلام) ، چرا مدرسه اهل بیت ؟ (علیهم السلام) ،اهل بیت (علیهم السلام) چه کسانی هستند؟ ، عصمت پیامبران (علیهم السلام) ، رهبری و عصمت ، دوازده امام ، تفاوت عمده بین شیعه و سنی ، غدیر خم ، اسلام ابوطالب (علیه السلام) ، تراژدی کربلا .

نسخه ی دوم[14] این دایرة المعارف در سال 1995 میلادی ارائه شده و در سال 2001 میلادی در آن تجدید نظر صورت گرفته است . در دیباچه ی این کتاب بیان شده که این دایرة المعارف در حال تغییر و بهبود مطالب موجود در آن می‌باشد و لذا تقاضا شده که کابران برای بهتر شدن کیفیت مطالب آن پیشنهادات و انتقادات خود را ارسال نمایند .

این سایت ، با اقبال بسیاری در محیط وب روبرو شده به طوری که معمولاًً بیش از 2000 نفر به صورت برخط[15] در حال استفاده از آن می باشند. از دیگر مزایای این سایت ایجاد پیوند جهت دريافت تمام دایرة المعارف آشنایی با مکتب تشیع برای کاربران می‌باشد .

6- پایگاه اینترنتی دانشنامه ی بریتانیکا[16]

دانش ‌نامه ی بریتانیکا[17] نام دانش‌ نامه‌ای است که اولین بار در سال 1768 میلادی در ادینبورگ ( پایتخت اسکاتلند ) منتشر شد و قدیمی‌ترین دانشنامه ی موجود به زبان انگلیسی محسوب می‌شود . این دانش‌ نامه در حال حاضر یکی از مهم‌ترین منابع به زبان انگلیسی به شمار می‌رود که ویرایش و انتشار آن تا به امروز ادامه یافته است . بریتانیکا در بسیاری موارد علمی‌ترین و آکادمیک‌ ترین دانش‌ نامه ی دنیا شناخته شده است ، چاپ پانزدهم این دائرة المعارف در 22 جلد و 65000 مقاله عرضه شده است . در نسخه ی اینترنتی آن نیز 120000 مقاله موجود می باشد .

در تحت عنوان « تشیع » از جمله آمده است :

در اوائل تاریخ اسلام ، شیعیان ، حزب سیاسی بودند (در زبان عربی، شیعه ی على یعنی طرفداران علی ) که از برترى علی بی ابی طالب ( چهارمین خلیفه[خلیفه یعنی جانشین محمد (صلی الله علیه وآله وسلّم) ) و در مراحل بعد ، از برتری فرزندان او حمايت مى كردند. با شروع فعالیت به عنوان یک حزب سیاسی ، اين گروه به تدريج به يک جنبش سیاسى [به نام] تشيع توسعه یافت كه نه تنها اسلام سنى را تحت تأثير قرار داد ؛ بلکه تعدادی از فرقه‌های مهم را ـ که اصطلاح شیعه به آنها نیز اطلاق می شود ـ به وجود آورد.

حضرت محمد (صلی الله علیه وآله وسلّم) در سال 632 میلادی بدون وارث فوت کرد ، هیچ یک از پسران او زنده نماندند تا به بزرگ سالی برسند و اجماع گسترده‌ای از كسانى كه در مدینه حاضر بودند ، صحابه ى دیرین او ، ابوبکر را به عنوان جانشین او تعيين کردند ... در سال 656 میلادی علی (علیه السلام) تا حدودی با حمايت کسانی که خلیفه ی سوم ، عثمان را به قتل رسانده بودند ، برای خلافت مطرح گردید .

بخش‌های دیگر این مقاله شامل موارد زیر می‌باشد : اوائل توسعه [شیعه] ، رشد گرایش شیعه ی امامی ، اسماعیلیه ، اثناعشریه، گرایش سیاسی شیعه و دولت صفوی ، گرایش شیعه در جهان معاصر .

در انتهای مقاله پیوندهای زیادی به مقالات دیگر که از جهاتی با تشیع و  یا شیعیان ارتباط دارد ایجاد شده است که بخش زیادی از این پیوندها مربوط به شیعیان خاورمیانه می‌باشد. از کاستی‌های بارز مقاله ـ آنچنان که از متن آن بر می‌آید ـ اطلاعات  اندک نویسنده از تاریخ تحولات صدر اسلام و عدم رجوع به منابع شیعی معتبر است .

7- پایگاه اینترنتی شیعه سرچ[18]

این پایگاه اطلاع رسانی که بزرگترین دایرکتوری تخصصی پایگاه‌های شیعی در دنیای بهم تنیده ی وب می‌‌باشد ، بیش از یک دهه است که در عرصه ی اینترنت فعال بوده و به شش زبان انگلیسی ، فارسی ، اردو ، فرانسوی ، عربی و هندی به کاربران خدمات ارائه می‌نماید. این سایت توسط شیعیان ایران راه اندازی شده و مرکز آن در شهر مقدس مشهد می‌باشد . این پایگاه تمامی مطالب موجود در پایگاه‌های شیعی را در قالب دسته بندی‌های بدیع و گسترده در اختیار کاربران قرار می‌دهد ، به طوریکه در زمینه ی جستجوی تخصصی در عقاید و فرهنگ شیعیان در نوع خود منحصر به فرد بوده و در بحث جستجوی ادیان در اینترنت به موتور جستجوی تخصصی تشیع تبدیل شده است . سابقه ی ده ساله ی ایجاد این سایت ، ما را با یک سایت بسیار غنی با محتوای متنوع و بخش‌های مختلف مواجه می سازد . طبق گفته ی مدیریت آن ، این سایت دائم در حال رصد دنیای وب بوده و سایت های جدید شیعه را در دایرکتوری خود اضافه می‌نماید . گمان ما بر این است که کاربر غیر مسلمان انگلیسی زبان با ورود به این سایت به مجموعه ی بسیار خوبی از اطلاعات موجود در سايت هاى شيعى دست پیدا خواهد کرد که برای آشنایی او با تشیع مفید و راه گشا خواهد بود .

به نظر می رسد که برای تکمیل و توسعه این پایگاه در عرصه های علمی و پژوهشی و مواجهه ی فکری با اندیشه های رقیب، تلاش افزون تری لازم است.

8- پایگاه اینترنتی خدمات دینی اینترنتی اصلاح شده[19]

پایگاه اینترنتی خدمات دینی اینترنتی اصلاح شده متعلق به کلیسای پروتستان کشور کانادا می‌باشد که با هدف اصلاح اطلاعات موجود در اینترنت در جهت تبلیغ مذهب پروتستان مسیحی و پرداختن به مذاهب دیگر جهت مطالعات تطبیقی از دیدگاه مسیحی برای شناخت بهتر این ادیان بنا شده است. مطالب مختلف این سایت از سال 1998 تا 2000 میلادی بر روی سرور آن قرار گرفته است و بخشی از آن به اسلام اختصاص یافته است . در ابتدای مدخل اسلام به طور مغرضانه ای وضعیت اقلیت‌های غیر مسلمان در کشورهای اسلامی سیاه نمایی شده است .در هر صورت این سایت با عینک بدبینی به اصل اسلام نگاه کرده لذا توقعی هم نیست که تصویری صحیح از تشیع و اعتقادات شیعیان به مخاطبان خود نشان دهد .

در این بخش از مقاله قسمتی از صفحه ی اسلام این سایت را که مربوط به تشیع است مرور می‌کنیم: نویسنده ی مقاله پس از بیان مختصری از کتاب شیعه در اسلام[20] علامه طباطبایی ، می‌نویسد:

تاریخ تشیع با پذیرش پاسخ علی (علیه السلام) به دعوت براى جانشين و وارث شدن ، توسط محمد (صلی الله علیه وآله وسلّم) آغاز می‌شود .به مجرد مرگ محمد (صلی الله علیه وآله وسلّم) ، اکثریت مسلمان به سرعت خلیفه اى ـ که علی (علیه السلام) نبود را انتخاب كردند. گروه اقلیت ـ که به این تصمیم اعتراض داشتند ـ به عنوان حزب یا شیعه ی علی (علیه السلام) شناخته شدند. طبق اعتقاد شيعيان ، این نقطه ، آغاز تشیع است .

در ادامه ، این مطلب را به این صورت نقد می‌كند که « برنارد لوئیس»[21] ؛ استاد مطالعات خاور نزدیک در دانشگاه پرینستون کشور آمریکا موافق با این مطلب درباره پیدایش تشیع نیست و ابراز می‌دارد که مدارک لازم در این زمینه موجود نمی‌باشد ، او می‌گوید:

تاریخ اولیه ی تشیع هنوز بسیار مبهم است . بسیاری از توصیفات و بيان هایی که در این باب به ما رسیده آثار تئولوژين ها و متكلمانی از هر دو [گروه] شیعه و سنی می باشد... كه همه ى آن‌ها بعدها نوشته شده و غالبا هم انديشه ها و كشمكش هاى زمان هاى بعد را در گذشته بازخوانى مى كردند . آن‌ها درچنين رویکردی تمایل داشتند تا بسيارى از چيزهايى را كه تغيير مى كرد و آشفته و بى نظم بود ، طبقه بندى و تثبيت كنند. به زودى شيعه شكل گرفت و از اسلام سنی ، مشخص و متمايز گردید ... مسلمانان تا اين زمان یک اجتماع ساده اى بودند كه در درون آن گروه‌های مختلفی شکل گرفت و به شاخه هاى مختلف تقسيم شد ...[22] به گفته ی «جان ال اسپوزیتو » : « شورش حسین (علیه السلام) ، پسر علی (علیه السلام) منجر به تقسیم جامعه ی اسلامی به دو شاخه ی عمده‌اش ، شیعه و سنی گردید .[23]

در حالی که منشاء پیدایش شیعه به صدر اسلام برمی‌گردد، « اسپوزیتو»[24] بدون مدرک ، حادثه ی عظیم عاشورا را علت ایجاد شکاف در امت اسلامی  می‌داند.

در ادامه به بیان اصل مهم در نزد شیعیان  یعنی اصل امامت می‌پردازد و از کتاب شیعه در اسلام ( اثر علامه طباطبایی ) و سپس کتاب اسلام ( اثر فضل الرحمان ) این‌چنین نقل می‌کند که :

تعدادی از فرق غالی شیعی بر این باورند که امام ، تجسم خدا و حامل جوهر ذات خداوند است.[25]

در ادامه ، این بحث را مطرح می‌کند که آیا بابیت و بهائیت جزو فرق شیعه محسوب می‌شوند ، و در مقام پاسخ بیان می‌دارد که عده‌ای از دانشمندان به این امر قائل شده‌اند اما برخی از علمای شیعه مانند علامه طباطبایی قائل به منتسب بودن بابیت و بهائیت به شیعه نیستند. روش نگارش این مقاله در تعریف شیعه مبتنی بر نقد کتاب مرحوم علامه طباطبایی می ‌باشد که توسط سید حسین نصر به انگلیسی ترجمه شده است .

استناد به منابع غیر مستند و عدم رجوع به منابع اولیه و معتبر شیعی و نقد دیدگاه شیعیان توسط افکار اهل سنت از کاستی‌های این مقاله می باشد .

9- پایگاه اینترنتی پایگاه خدمات عمومی[26]

پایگاه اینترنتی « پایگاه خدمات عمومی » توسط شخصی که تحصیل کرده ی رشته ی فیزیک هسته‌ای در دانشگاه شیکاگو در کشور آمریکا می‌باشد ایجاد شده است . این وب سایت دارای اطلاعاتی متنوع از گرمای زمین و مشکلات و بلایای طبیعی و هشدارهایی در مورد نحوه ی زندگی صحیح گرفته تا مطلبی پیرامون باورهای مذاهب مختلف می باشد. عمده اطلاعات موجود در این سایت اختصاص به باورهای مسیحیت دارد و شاید بتوان گفت که یک دایرةالمعارف مسیحی اینترنتی است که در کنار آن مقالاتی درباره ی دیگر ادیان نیز ارائه می نماید . از جمله ی این مقالات ، مقاله ی اسلام و تشیع می‌باشد که در حقیقت از شش مقاله ی مستقل از هم تشکیل شده است که هر کدام از آنها در ابتدا به علت و زمینه ی پیدایش تشیع پرداخته‌اند و سپس مطالب متنوع دیگری پیرامون تشیع ذکر کرده‌اند .

لازم بذکر است که سه منبع ارجاع داده شده در این مقالات از کتاب‌های نویسندگان بهائی می‌باشند.

10- پایگاه اینترنتی شیعه[27]

دامنه ی انتخاب شده توسط این پایگاه اینترنتی دامنه ی مناسبی است و هنگام جستجو، جزو نتایج نخستین صفحه می باشد تمامی اطلاعات این سایت در جهت معرفی اجمالی شیعه و آموزه‌های آن می باشد .

محتوای این سایت حاوی موضوعات زیر می‌باشد :

ـ آشنایی با اسلام

ـ آموزش اولیه (مقدماتی) اسلام

ـ معرفی کتاب

ـ ریشه‌های اسلام شیعی

ـ منابع اندیشه ی شیعی

ـ آموزه‌ها

لازم به یادآوری است که مطالب این سایت بیشتر برگرفته از چند کتاب از علامه طباطبائی، سید حسین نصر و دیگران است و مطالب نوآمد فکری در باب تشیع کمتر به چشم می آید.

از جمله کاستی های این سایت می توان به نبودن مطالبی در آن از جمله پیرامون امامت و ویژگی های آن و دیدگاه شیعه نسبت به جانشینی پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلّم) اشاره کرد. همچنین عدم ذکر عدل و امامت در قسمت عقائد جای تامل دارد .

11- پایگاه اینترنتی اسلام برای امروز[28]

پایگاه اینترنتی اسلام برای امروز توسط فردی ایرلندی که مسیحی کاتولیک بوده و در جوانی با اسلام آشنا شده و مسلمان (سنی) گشته ایجاد شده است . مدیر این سایت علت تاسیس آن را انتقال تجربیات خود به مسیحیان غربی که می‌خواهند اسلام و مسلمانان را شناخته و در صورت تمایل مسلمان شوند ، اعلام کرده است .

جهت‌گیری کلی این سایت ، کلامی ، اعتقادی و تاریخی می‌باشد و توسط افرادی از اهل تسنن که فارغ التحصیل دانشگاه بوده و هر کدام در دانشگاه‌های مختلف کشور آمریکا تدریس می‌نمایند ، پشتیبانی علمی و محتوایی می‌شود . تقریبا همگی این افراد غرب نشین، اهل کشور پاکستان بوده و از جهت فکری وابستگی خاصی به اندیشمند سنی پاکستانی مودودی دارند .

در این سایت صفحه‌ای به تشیع اختصاص یافته است که به بررسی آن می‌پردازیم:

نام مقاله‌ای که در باب تشیع در این سایت وجود دارد « منشاء پیدایش و به وجود آمدن تشیع و تسنن در اسلام» می‌باشد که نویسنده ی آن حسین عبدالله امین (مدیر سایت) است و سعی او بر این بوده که تشیع را از منظر خود شیعیان بررسی نماید.

در ادامه پیرامون سیر خلافت مطالبی تاریخی ذکر کرده که برای یک شخص بی اطلاع از این مسائل دارای ابهامات زیادی می باشد .

فهرست بعضی از مطالبی که در این صفحه اینترنتی آمده است بدین قرار است : تفاوت‌های کلامی  و تلاش در جهت ارتقاء وحدت ، تفاوت عملی (تفاوت‌هایی که شیعیان در انجام اعمال عبادی با دیگر فرق اسلامی دارند مانند تفاوت در وضوء و نحوه ی نماز خواندن و قائل بودن به ازدواج موقت و دائم). شیعیان امروز ، فتوای شیخ شلتوت درباره ی شیعه ، اصول دین و فروع دین از نظر شیعه (در این قسمت اصول دین و فروع دین را برشمرده و ضمن نام بردن پیامبران الاهی ، نام پنج تن و چهارده معصوم را با ذکر القاب آنان و تاریخ تولد و شهادت آن بزرگوران آورده است و در انتها بعضی از اسماء و صفات الهی را به همراه توضیحی مختصر درباره آنها ذکر نموده است).

12- پایگاه اینترنتی ماوراء تاریخ[29]

یک پایگاه اطلاع رسانی مذهبی مسیحی بوده که در حقیقت پایگاهی است دانشگاهی و در کشور آمریکا قرار دارد . این سایت مبنای خود را جهت بررسی تاریخ ، کتاب مقدس مسیحیان قرار داده است . آنچنان که در این پایگاه آمده ایجاد این سایت به منظور یاری رساندن به حدود یک میلیون دانشجو می‌باشد که حدود 80 درصد آن‌ها به اعتقاد این سایت مسیحی بوده و از طریق اینترنت در آمریکا و حدود 115 کشور دیگر درس می‌خوانند . این پایگاه حدود 2000 مقاله را در خود جای داده است .

یکی از پایان نامه هایی که چکیده ی آن در این سایت قرار داده شده است مقاله ایست با عنوان « تسنن و تشیع از انشعابات اسلام» که طی آن به مطالعه و بررسی تطبیقی بین اسلام و مسیحیت از جهت ایجاد انشعاب بزرگ دو جریان تأثیر گذار تشیع و تسنن در اسلام و کاتولیک و ارتودکس در مسیحیت می‌پردازد و سپس مطالعه‌ای تطبیقی بین تشیع و تسنن دارد که در چه اعتقاداتی دارای تشابه و در چه مواردی اختلاف دارند.

سپس به بررسی اعتقادات تشیع و تسنن ـ توحید و نبوت و معاد ـ می‌پردازد و بیان می دارد که آنها در موارد کلی اختلافی با هم ندارند و همچنین در احکام شرعی مانند قتل ، زنا ، دزدی با هم یک عقیده اند و تفاوتی میان آن‌ها نیست . در عین حال به تشریح اختلاف دیدگاه تشیع و تسنن پیرامون مسئله ی توحید و جسمانیت پرداخته است .

در این مقاله آمار مسلمانان را  یک میلیارد و  یک صد و شصت میلیون نفر بیان نموده که 940 میلیون نفر آن‌ها اهل سنت بوده و 120 میلیون نفر آن‌ها شیعیان می‌باشد که البته این آمار در مورد شیعیان درست نمی‌باشد زیرا جمعیت شیعیان[30] بسیار فراتر از این مقدار است .

13- پایگاه اینترنتی دانشگاه جرجیا[31]

پایگاه اینترنتی دانشگاه جرجیا[32] واقع در ایالت جرجیای کشور آمریکا می‌باشد که در کنار اطلاعات متنوع و زیادی که در این سایت وجود دارد ، صفحه‌ای نیز با عنوان « تشیع و جنبش‌های مسلمان مرتد و گمراه در نگاه شیعیان » به تشیع اختصاص داده شده است که خود این عنوان دارای مسئله بوده و چالش برانگیز است . از عنوان تیتر که بگذریم با متنی مواجه می‌شویم که با دسته بندی خوبی که از فرق شیعه ارائه کرده و با ارجاعات زیادی که به سایت‌های دیگر داده است بستر مناسبی برای تحقیق و بررسی فراهم آورده است . البته در بیان جنبش‌های انحرافی و گمراه در شیعه به احمدیه اشاره کرده در حالی که واضح است که خاستگاه فرقه ی « احمدیه » در میان شیعیان نیست .

در این متن بعد از تقسیم بندی فرق شیعه به خاستگاه پیدایش تشیع اشاره می کند.

تعداد زیادی پیوند در این صفحه به سایت‌های دیگر موجود می‌باشد که بخشی از عناوین آنها بدین قرار می‌باشد : شیعه ، نمای کلی از تفاوت بین تشیع و تسنن ، شیعه در اسلام، دایرة المعارف شیعه ، باورهای شیعه ی امامیه ، نهج البلاغه ، اصول کافی ، تهذیب الاحکام و الاستبصار شیخ طوسی ، کربلا و امام حسین (علیه السلام) ، خاموش (اثر استاد عبدالعزیز ساشادینا).

تعدادی از پیوندها نیز به سایت‌های اسماعیلی و پس از آن زیدیه و نصیریه و احمیدیه اختصاص دارد که از آن جمله است : معرفی مختصر فرق اسماعیلی ، دروزیان ، بهره‌ها ، نزاریان و آقاخانیه.

14- پایگاه اینترنتی دایرة المعارف خاورمیانه[33]

پایگاه اینترنتی دایرة المعارف خاورمیانه[34] متعلق به دانشگاهی به نام خاورمیانه[35] است که در کشور فلسطین اشغالی (اسرائیل) قرار دارد و به سه زبان انگلیسی ، عربی و عبری ارائه ی خدمات می‌نماید . در مدخل شیعه ی این دایرة المعارف با اطلاعاتی کمتر نسبت به سایر مدخل ها و بخش های دیگر آن مواجه می‌شویم . در این سایت تعریف ناقصی از شیعه ارائه شده است که برای خواننده ی غیر شیعه ـ خصوصاً اگر غیر مسلمان باشد ـ تداعی کننده ی این مطلب است که شیعه  یک گروه متعصب و با تعصبی خاص نسبت به  یک جریان خانوادگی در بین مسلمانان می‌باشد و هیچ تصویری را از معتقدات تشیع به خواننده متن نمی‌دهد . متاسفانه در این دایرة المعارف ارجاع دیگری برای توضیح بیشتر اعتقادات شیعه داده نشده است در حالی که در ادامه به بیان شاخه‌های موجود در شیعه پرداخته و تعدادی از این فرقه‌ها را ـ از جمله اسماعیلیه ـ نام برده و مطالب پیوندی که برای توضیح آن ایجاد کرده ، انبوه تر و گسترده تر از اصل خود شیعه می باشد .

15- پایگاه اینترنتی احیاء[36]

پایگاه اینترنتی احیاء  یک سایت سلفی می ‌باشد که از کشور پاکستان پشتیبانی شده و دارای بخش ‌های متنوعی می‌باشد که ازآن جمله می‌توان به بخش مقالات ، کتابخانه ، ‌دریافت فایل ، سخنرانی ، واژه نامه و بخش‌های متنوع دیگر اشاره نمود . بخشی از مقالات این سایت که همت خود را در جهت معرفی اسلام از نگاه ابن تیمیه ( نظریه پرداز وهابيان) صرف نموده مرتبط با تشیع بوده و در تحت مدخل مقالات بر رد شیعه و روافض پنج مقاله به این منظوراختصاص داده شده است. این مقالات عبارتند از : الکافی ، بخاری تشیع[37]، مرام و منش تشیع[38]، ازدواج موقت و عدم مشروعیت آن در اسلام[39] ، چه کسی حسین (علیه السلام) را کشته[40]، نظرات و آرای پژوهشگران مسلمان درباره ی خمینی[41]

البته بخش‌های دیگری نیز دراین سایت وجود دارد که به شیعه اختصاص داده شده است که در تمام این موارد آنچه از شیعه وتشیع ذکر شده جملگی در نقد و رد شیعه و اثبات کفر و انحراف تشیع از اسلامی که این سایت منادی آن است می‌باشد . این سایت دارای بخش صدا و تصویر نیز می‌باشد که قسمت هایی از این بخش نیز به نقد و ردّ شیعه اختصاص یافته است . آماری که در این سایت ازمیزان بازدید کاربران ارائه شده حاکی از بازدید نسبتا زیاد از محتوای این سایت توسط کابران اینترنت می‌باشد .

16- پایگاه اینترنتی الشیعه[42]

پایگاه اینترنتی الشیعه ، یکی از بزرگترین پایگاه‌های اینترنتی شیعه می‌باشد که توسط موسسه ی آل‌البیت[43] (علیهم السلام) ایجاد شده است ، نام مناسب این سایت که معتقدان به تشیع آن را اداره کرده و تصویری روشن از شیعه عرضه می‌نمایند  یکی از مزیت‌های این پایگاه اینترنتی می‌باشد که دسترسی کاربران را به سایتی با محتوای گسترده و متنوع در جهت آشنایی با تشیع میسر می‌نماید . قدمت تاسیس این سایت به بیش از ده سال می رسد و به سی زبان از جمله انگلیسی ، عربی ، اردو ، فرانسه ، فارسی ، اسپانیایی ، ژاپنی و چینی در حال ارائه خدمات به کاربران اینترنت می‌باشد .

قسمت انگلیسی سایت دارای بخش‌های متنوعی می‌باشد که تعدادی از این بخش ها عبارتند از : قرآن کریم ، اسلام ، شیعه ، حدیث ، اهل بیت (علیهم السلام) ، احکام ، کتابخانه ، پرسش و پاسخ ، مسائل اجتماعی ، مقالات ، کودکان ، اخلاق ، فلسفه و ...

در هر بخش از این سایت با مطالب متنوع و موضوعات گسترده‌ای مواجه می‌شویم که نشانگر تلاش گسترده‌ی مدیران آن در ایجاد و اداره ی این سایت می باشد .

بررسى کلی سايت ها :

در بررسی کلی تمام سایت‌هایی که در این جا آورده شده و نیز سایت‌هایی که به جهت محدودیت نتوانستیم در مقاله ذکری از آنها داشته باشیم به این نتیجه می رسیم که محیط اینترنت در زبان انگلیسی انباشته از اطلاعات خلاف واقع پیرامون تشیع به طوریکه اگر یک کاربر نا آگاه و غیر مطلع برای کسب اطلاعات و شناخت مناسب از تشیع به اینترنت رجوع نماید دچار حیرت و سردرگمی شده و با وجود این اطلاعات غلط (چه عمدی و چه سهوی) ـ که تنها نمونه ی اندکی از آنها در متون ترجمه شده در مقاله مشاهده شد ـ ذهنیت نادرستی از تشیع و شیعیان و اعتقادات آنها پیدا نموده و حتی از شناخت حداقلی مناسب نیز نسبت به تشیع باز می‌ماند و در تصور خود تشیع را یک جریان سیاسی با تاکید بر حکومت موروثی و خانوادگی و دارای افکار و اعتقاداتی که سرچشمه گرفته از احساسات می باشد، تصویر می نماید .

در برابر این حضور پررنگ اما مخرب سایتهای ذکر شده ، متاسفانه سایتهایی از شیعه که در محیط وب فعالیت دارند ، در جستجوهای اینترنتی کمتر دیده شده و کاربران دسترسی راحتی به آنها ندارند و در رتبه بندی‌های موتورهای جستجو نیز دارای رتبه ی مناسب و بالایی نیستند تا در نتایج جستجوها در صفحه ی اول ، دیده شده و احتمال مشاهده شدن بیشتری برای کاربران فراهم آورند .

نکات موثر در افزایش بازده ی سایتهای شیعه :

در انتهای این نوشتار به نکاتی اشاره می کنیم که در صورت رعایت آنها بازده سایت‌های شیعه افزایش می‌يابد:

1 ) تطابق با استانداردهای موتورهای جستجو

طبق بررسی های صورت گرفته عمده سایتهایی که دارای محتوا ی مناسب جهت معرفی شیعه می باشند از طراحی قدیمی و ضعف ساختاری و عدم تطابق با شرایط روز دنیای وب رنج می‌برند ، لذا کارایی آنها از بعد فنی پایین بوده به طوری که در موتورهای جستجو یا اصلاً دیده نمی شوند و یا کمتر قابل دست یابی می باشند .

از آنجایی که استانداردهای وب در حال تغییر و تطابق با شرایط روز دنیای اینترنت بوده و با ظهور استانداردهای جدید و عملیاتی شدن آنها ، استانداردهای موتورهای جستجو نیز تغییر می‌نماید ، اگر سایتها نیز این تغییرات را در بعد فنی به کاربرند موفق به کسب رتبه ی بالاتری[44] در نتایج جستجو ی موتورها شده و از احتمال بیشتری برای دیده شدن توسط کاربران برخوردار خواهند شد ، روشن است که ارزش  یک سایت به مراجعه ی بیشتر و اقبال کاربران جهت مطالعه مقالات و محتوای آن می باشد .

2 ) به کار بردن کلمات کلیدی و عنوان بندی مطالب

طبق بررسی انجام شده ، عمده ی سایت ها در صفحات خود از به کارگیری عنوان صفحه[45] و کلمات کلیدی هر صفحه غافل مانده‌اند لذا موتورهای جستجو، این سایت ها را ـ با وجود محتوای متنوع و گسترده ی آنها ـ تنها با نام دامنه ی[46] آن می شناسند و امکان رتبه بندی در عناوین دیگر از آنها سلب شده است . این نکته ، مساله ی بسیار مهم و در عین حال کاربردی است که مورد غفلت اکثر سایتها واقع شده است .

از آنجایی که موتورهای جستجو دائما توسط روباتهای نرم افزاری خود در حال بررسی سایت های مختلف بوده و سایتهای موجود در دنیای وب را رتبه بندی و امتیاز دهی می‌نمایند ، اگر سایتی درهر صفحه ی خود دارای عنوان و کلمات کلیدی مختص به آن صفحه نباشد ، تمامی صفحات با همان عنوان اصلی سایت شناخته می‌شوند ، به عبارت واضح تر تمام صفحات سایتی که ممکن است دارای صدها صفحه نیز باشد ، در نگاه روبات نرم افزاری موتور جستجو فقط یک نام بیشتر نخواهد داشت و این پایگاه تنها در نتایج جستجوی آن نام که برای موتور جستجو شناخته شده است برای کاربران آورده می‌شود، در حالی که در بسیاری از موارد، نام دامنه ی یک سایت بسیار متفاوت با مطالب متنوع موجود در آن می باشد و تمام زحماتی که برای تهیه ی آن مطالب صرف شده تنها زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که یک کاربر به صورت اتفاقی به این سایت دسترسی پیدا کند .

3 ) حفظ ارتباط با مخاطب و به روز بودن

یکی از نواقص عمده ی سایت‌های شیعه به روز نبودن آنها و نیز عدم امکان تعامل و ارتباط کاربران با مدیران سایت‌ها می‌باشد که این دو عامل باعث شده که کارایی آنها به میزان زیادی کاهش  یافته و کابر نوعاً با سایتی حاوی مطالب آرشیوی و بایگانی شده مواجه ‌شود و امکان پرسش و  یا درخواست از مدیران آن سایت‌ برایش امکان پذیر نبوده و با مراجعه ی مکرر ، مطلب جدیدی در آن مشاهده نمی‌کند .

4 ) مخاطب شناسی

یک سایت به منزله ی یک رسانه است که هم باید به روز باشد و هم باید برای مخاطبی که به این سایت رجوع می‌نماید برنامه ریزی نماید که چگونه محتوا را در اختیار او قرار ‌دهد.  یک سایت پویا و کارآمد کاربران خود را از این لحاظ که از چه مناطقی به سایت متصل شده‌اند و دارای چه نیازها و علایقی هستند تحت نظر دارد و بر اساس تجزیه و تحلیل این آمار و اطلاعات ، سعی در ارائه ی خدمات متنوع و گسترده ای به کاربران می نماید.

5 ) گسترش ارائه ی خدمات سایت

امروزه در اینترنت یکی از عواملی که باعث جذب بیشتر کاربران به بعضی از سایتهای اینترنتی می‌شود ارائه ی خدمات متنوع و گسترده در قالب‌ها(متن ، فیلم ، صدا ، کتاب الکترونیک و ...) و فرمتهای مختلف می‌باشد که هر کاربری با هر نوع نیاز و سلیقه‌ای می‌تواند از مطالب و محتوای تهیه شده در سایت بهره مند گردد.

6 ) معرفی تشیع توسط شیعیان

بهتراست در تمامی سایت‌های شیعه بخشی به عنوان معرفی مکتب تشیع اختصاص یابد تا کاربران نا آشنا زمینه ی آشنایی با تشیع توسط سایت‌های شیعه برایشان فراهم گردد . این امر که در دید کلان خود بستر بسیار مناسبی را جهت معرفی و آشنایی طیف گسترده ‌ای از کاربران اینترنت با تشیع فراهم می‌نماید نوعاً در سایت‌های شیعه به دلیل پرداختن به موضوعات مختلف به حاشیه رانده شده است و بهتر است که در صفحه ی اصلی سایت یک بخش ثابت به آن اختصاص داده شود.

7 ) پیوند به دیگر سایتهای شیعه

قرار دادن لینک دیگر سایت‌ها باعث تعامل و رجوع بیشتر کاربران به سایر سایت‌های شیعه می‌گردد به طوریکه اگر کاربری با یک سایت شیعی مواجه شد امکان دسترسی به سایت‌های دیگر نیز بدون جستجو در محیط وب برایش فراهم می گردد .

8 ) استفاده از امکانات موتورهای جستجو

موتورهای جستجو دارای خدمات گسترده و متنوعی برای مدیران سایت‌ها میباشند که بعضی از این خدمات عرضه شده دارای هزینه بوده و پاره‌ای دیگر نیز رایگان می‌باشند .

یکی از این موارد ، ارائه ی خدمات جستجوی هدفمند برای یک سایت می‌باشد ، یعنی به ازاء پرداخت مبلغی ، کلمه ی خاصی را که مورد نظر سایت است درنتیجه ی جستجو و در صفحه ی اول و در رتبه ی تعیین شده نمایش می‌دهند .

لذا مناسب است که متولیان پایگاه‌های دینی علاوه بر رعایت موارد فنی و محتوایی ، ضمن تعامل با سایت‌های موتورهای جستجو ، از این امکان استفاده نموده و احتمال دیده شدن و رساندن پیام دینی خود را به کاربران بیشتری در محیط مجازی فراهم آورند . این مهم با هزینه ای بسیار کمتر از هزینه ی ایجاد یک پایگاه و نگهداری و به روز رسانی آن به دست خواهد آمد.

9 ) گستردگی محتوای سایت‌ها

یکی دیگر از مشکلات و کاستی های سایت های شیعه عدم گستردگی اطلاعات و محتوای موجود در این سایت ها می باشد که متاسفانه بعضی از آنها فقط کتاب ها و مقالات یک یا چند نویسنده ی خاص را عرضه نموده[47] و  یا اینکه تنها به بخشی از تاریخ وفرهنگ شیعه پرداخته اند که به نظر می رسد مدیران سایت های شیعه باید دید عام تر و جهانی تری نسبت به کاربران داشته و محتواهای متنوع و گسترده را در قالب های مختلف برای استفاده هر چه بیشتر مراجعه کنندگان تهیه نمایند.

نتیجـه :

آنچه که ما در این تحقیق و بررسی با آن برخورد کردیم این بود که بر خلاف سایر ادیان و فرق[48] ، معرفی اعتقادات شیعیان و عرضه ی آنها ، در سایت هایی صورت می گیرد که توسط غیر شیعیان اداره می شود و عمدتاً نیز توسط مراکز غربی و در درجه ی بعد اهل سنت ایجاد شده است از طرف دیگر سایت های شیعه نیز حضور کم رنگی در این عرصه دارند هم به جهت کاستی های فنی و هم به جهت تعداد اندک آنها در حوزه ی انگلیسی زبان .

در بررسی محتوای این سایت ها مشخص گردید آن تصویری که از شیعه و تشیع و اعتقاد آنها در این سایتها عرضه می گردد  یا مطابق با نگاه غالب اهل سنت می باشد و یا اینکه برگرفته از نظرات کسانی است که درک درستی از اعتقادات شیعیان نداشته اند .

در هر صورت ، این حجم وسیع و گسترده ی مطالب که به معرفی شیعه در حوزه ی انگلیسی زبان می‌پردازد با واقعیت اعتقادات شیعیان در تضاد بوده و کاربر انگلیسی زبان را که در پی کسب اطلاع و آگاهی از اعتقادات شیعیان است دچار سردرگمی و تحیّر و برداشت غلط می نماید ، لذا باید کسانی که عهده دار امر تبلیغ مکتب تشیع می‌باشند چاره‌ای برای این امر بیاندیشند.

ما در این مقاله به تمام کاستی های سایت‌های شیعه و غیر شیعه که در جهت معرفی تشیع در محیط اینترنت فعالیت می کنند نپرداختیم و این امر مجال گسترده تر و بیشتری را می طلبد که باید در جای خود به آن پرداخت . هدف ما ، تنها ارائه ی تصویری کوچک بود از آنچه که راجع به تشیع در حوزه ی زبان انگلیسی در اینترنت وجود دارد و این که بدانیم دیگران ( عمداً و  یا سهواً ) چه تصویری از ما به جهانیان ارائه می‌نمایند و نسبت به آن نیز هوشیار باشیم .

 

پی نوشت ها :
[1]* پژوهشگر و دانش آموخته مرکز تخصصی امامت
. TCP/IP
[2]. سایت رشد

[3]. http://en.wikipedia.org/wiki/Shia_Islam

[4]. به خاطر همین ویژگی، این سایت سومین سایت پربازدید اینترنت و در بسیاری از موارد، تنها سایت مورد رجوع افراد برای شناخت یک مطلب می‌باشد.

[5]. M. Momen

[6]. http://www.shia.org/fundamental.html

[7]. http://www.infoplease.com/ce6/society/A0844916.html

[8]. An Introduction to Shii Islam (1985)

[9]. http://webspace.ship.edu/cgboer/sunnisshiites.html

[10]. Dr. C. George Boeree

[11]. http://www.al-islam.org/encyclopedia

[12]. al-islam

[13]. A Shiite Encyclopedia

[14]. Version 2.0 October 1995

[15]. Online

[16]. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/540503/Shiite

[17]. Encyclopedia Britannica

[18]. http://www.shiasearch.com

[19]. http://www.rim.org/muslim/shiite.htm

[20]. AllamahTabatabai, Shiite Islam (Albany: State University of New York Press) 1975

[21]. Bernard Lewis

[22]. Bernard Lewis, Islam in History (Chicago: Open Court, 1993), 298

[23]. Esposito, John L. Islam - The Straight Path. New York: Oxford University Press, 1991

[24]. Esposito, John L

[25]. Rahman, Fazlur. Islam. London: Weidenfeld and Nicholson, 1966

[26]. http://mb-soft.com/believe/txo/shiites.htm

[27]. http://www.shia.com

[28]. http://www.islamfortoday.com/shia.htm

[29]. http://www.hyperhistory.net/apwh/essays/comp/cw11sunnishiitesplit.htm

[30]. دراطلاعاتی که مدتی پیشتر در برخی منابع انتشار داده شده بودآمارشیعیان جهان بیش از 200 میلیون نفر برآورد شده بود . جهت اطلاع بیشتر به سایتهای زیر مراجعه نمایید:

http://www.ebtekarnews.com/Ebtekar/News.aspx?NID=5931

http://www.jahaneshia.com/index.php?option=com_content&view=article&id=53&Itemid=82

[31]. http://www.uga.edu/islam/shiism.html

[32]. The University Of Gergia

[33]. http://www.mideastweb.org/Middle-East-Encyclopedia/shia.htm

[34]. EncyclopediaOfTheMiddleEast

[35]. MiddleEast

[36]. http://www.ahya.org

[37]. Al Kafi - The Bukhari of Shi'ism

[38]. The Creed Of Shia

[39]. Temporary Marriage & Its Illegtimacy in Islam

[40]. Who Killed Al-Hussain?

[41]. Fataawaa of Muslim Scholars on Khomeini

[42]. http://www.al-shia.org/html/eng/index.php

[43]. موسسه آل البیت علیهم السلام تحت نظر دفتر آیة الله سیستانی در شهر قم اداره می گردد.

[44]. البته این مورد ، یکی از عوامل کسب رتبه ی بالا در نتایج موتورها ی جستجو می‌باشد.

[45]. Title

[46]. Domain

[47]. مخاطب ما در این جا سایت‌هایی است که برای تبلیغ مکتب تشیع و معرفی شیعه ایجاد شده است و گرنه سایت‌های که برای معرفی موسسه ، شخصیت و یا جریان خاصی ایجاد شده از موضوع بحث ما خارج است.

[48]. به طور مثال عمده سایت هایی که ما در اینترنت در مورد اسماعیلیه و بهائیت و مسیحیان(با توجه به اختلاف فرق و گروه های مسیحی) و دیگر ادیان و فرق موجود بررسی نمودیم توسط معتقدان به همان آئین و دین ایجاد و اداره شده و می شود.

 

دانلود متن گزارش

 

منبع : فصلنامه امامت پژوهی شماره 1