نویسندگان:  سید موسی صدر منبع:  پژوهشهای قرآنی 1386 شماره 49 و 50 ویژه نامه قرآن و خانواده چکیده مطرح شده است. این نوشتار با بررسى چهار دیدگاه: امامت به معناى نبوت، رهبرى سیاسى، پیشوایى پیامبران و راهنمایى باطنى به نقد و ارزیابى آنها پرداخته و خود با ارائه دیدگاه پنجمى (امامت به معناى پیشاهنگى در عمل) بر این باور است که این دیدگاه با آیات قرآن سازگارتر مى‏نماید. متن  امامت ابراهیم (علیه السلام) از موضوعاتى است که در معنا و حقیقت آن دیدگاه‏هاى گوناگونى از سوى مفسران برخى از معارف و آموزه‏هاى قرآن کریم به ظاهر ساده و آسان مى‏نماید؛…

نویسندگان:  محمد فخر روحانی، اعظم وفایی، زهرا کریمی منبع:  پژوهشنامه معارف حسینی سال چهارم بهار 1398 شماره 13 چکیده یکی از حوادثی که در منابع تاریخی علمای اسلامی ثبت شده و در سال 61هجری قمری در سرزمین کربلا رخ داده است واقعه عاشوراست. این حادثه تاریخی نه تنها موردتوجه و علاقه تحقیقی مسلمانان واقع شده، بلکه نظر بسیاری از اندیشمندان غیرمسلمان و مستشرقین را نیز به خود جلب کرده است. می توان گفت پیش از یک قرن است که برخی از مؤسسات شرق شناسی به مباحث اسلامی ازجمله تبیین حادثه عاشورا و عزاداری امام حسین(ع) پرداخته اند. با بررسی های…

نویسنده: بشوی محمد یعقوب منبع: مجله  طلوع  پاییز 1385، شماره 19 چکیده سوره دهر، عمل بسیار خالصانه و ایثارگرانه عده ای از امت اسلامی را به نمایش می گذارد که به اعتراف اکثر روایات فریقین مرتبط با اهل بیت(علیهم السلام) می باشد و از این باب آنان سبب نزول سوره بوده اند. برخی دانشمندان اهل سنت اسباب نزول هفت گانه دیگری را هم مطرح نموده اند که نه تنها با محتوای سوره بیگانه است، بلکه از حیث متن و سند بسیار ضعیف و از اعتبار ساقط است. عده ای از دانشمندان اهل سنت از جمله ابن تیمیه این سوره را…

نویسنده: محمد جواد طبسی منبع: مجله  فرهنگ كوثر  اسفند 1379، شماره 48 اشاره روز بیست و چهارم ذی الحجه در تاریخ اسلام، روزی بسیار مهم و سرنوشت ساز است، روزی است که بر اثر یک حادثه کوچک، ولی بسیار عظیم و دارای اهمیت، یکی از آیات الهی بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شد. در اثر نزول همین آیه، پیامبر صلی الله علیه و آله پرده از یک مسئله بسیار مهم برداشت و جریان خاتم بخشی علی علیه السلام را به اطلاع مردم رساند. آیه ای که نازل شد، آیه ولایت بود و خبر مهم، اعلام ولایت و…

روز بیست و چهارم بنا بر اَشْهر روزی است که مُباهَلَه کرد رسول خدا صَلَّی‌اللَّهِ عَلِیهِ و َاله با نصارای نجران و پیش از آنکه خواست مُباهله کند عبا بر دُوش مبارک گرفت و حضرت امیرالمؤمنین و فاطمه و حَسَن و حسین عَلیهمُ‌السلام را داخل در زیر عبا نمود و گفت پروردگارا! هر پیغمبری را اهل‌بیتی بوده است که مخصوص‌ترین خلق بوده‌اند به او. خداوندا! این‌ها اهل‌بیت منند، پس از ایشان برطرف کن شک و گناه را و پاک کن ایشان را پاک کردنی؛ پس جبرئیل نازل شد و آیه تطهیر در شأن ایشان آورد. پس حضرت رسول صَلَّی‌اللَّهِ عَلِیهِ…

نویسنده: حجت الاسلام ایلقار اسماعیل‌زاده منبع: نشریه طلوع چکیده آیه «مباهله» (آل‌عمران:61) از مهم‌ترین ادله قرآنی، در خصوص فضیلت و برتری اهل‌بیت(ع) محسوب می‌گردد. مفسران و دانشمندان مذهب اهل‌بیت(ع) و اهل سنت در طول تاریخ درباره این آیه بحث‌های مختلفی را انجام داده‌اند. در این مقاله با توجه به اهمیت موضوع، آیه «مباهله» را به صورت تطبیقی از دیدگاه فریقین بررسی و به شبهات، ابهامات و سؤالات مربوط پاسخ داده شده است. نکته حائز اهمیت این است که از ظاهر آیه «مباهله» نمی‌توان برای ولایت و رهبری اهل‌بیت(ع) استفاده نمود؛ چون ظاهر این آیه شریفه صرفاً فضیلت و برتری اهل‌بیت(ع)…

جریان مباهله نقطه عطفی در تاریخ اسلام محسوب می‌شود؛ چرا که در آن روز بار دیگر نور اسلام در آفاق هستی درخشیدن گرفت و عالمیان در سال نهم هجرت، حقانیت نبوت پیامبر خاتم صلی‌الله علیه و آله و منزلت اهل‌بیت آن حضرت را برای چندمین بار به نظاره نشستند و روز مباهله، به‌عنوان یکی دیگر از روزهای جشن و پیروزی و روز دعا و شکرگزاری در تاریخ اسلام ثبت شد. در این نوشتار، به برخی از دستاورد و آموزه‌های حیات‌بخش جریان مباهله می‌پردازیم: 1- سند حقانیت شیعه نزول آیه مبارکه مباهله، واضح‌ترین دلیل بر فضیلت و عالی‌ترین مدرک برای حقانیت…

چکیده: همواره در برابر مسائل دینی دو گروه صف‌آرایی می‌کنند؛ گروهی از آن حمایت کرده و درصدد اثبات آن هستند و گروهی با آن مخالفت کرده و برای ابطال آن تلاش می‌کنند. در نتیجه میان این دو دسته بحث و گفت‌وگو صورت می‌گیرد. مدعی حق، برای اثبات رأی خود از استدلال منطقی که راهی استوار و تضمین شده است استفاده می‌کند، اما گاهی طرف مقابل او آن‌چنان لجوج و متعصب است که وی را وادار می‌کند از راهی دیگر استفاده کند. یکی از روش‌هایی که در این مواقع مدعی حق می‌تواند از آن استفاده نماید تا طرف مقابل راهی جز…

تعریف واژه مباهله واژه مباهله از ریشه‌ی «بهل» گرفته شده است. این ریشه و مشتقات آن، در معانی «رها ساختن» و «ترک گفتن» به کار می‌رود (زمخشری، 1960 م، ص 71/ راغب، 1412 ق، ص 149) و به همین مناسبت، به معنای لعنت و نفرین نیز به‌کاررفته است (مطرزی ، 1979، ج 1، ص 93/ ابن منظور، 1408 ق، ج 1، ص 522/ ابن حیان، 1423ق، ج 3، ص 188). در بیان ارتباط معنای نخست و دوم گفته‌اند: لعنت الهی، موجب جدا شدن و انفکاک انسان از رحمت خداوند می‌شود (فخر رازی، 1415 ق، ج 3، ص 249) و یا…

نویسنده: رضا اسلامی اهميت واقعه مباهله پس از فتح مكه در سال هشتم هجرى و درخشش قدرت اسلام در جزيرةالعرب، پيروان ديگر اديان و مذاهب و رهبران و رجال سياسى و مذهبى توجه خاصى به اسلام و مسلمانان و به كانون اين قدرت عظيم يعنى مدينةالرسول پيدا كردند. اين امر زمينه مناسبى را براى نشر و گسترش شعاع اسلام تا اقصى نقاط حجاز و حتى خارج از آن فراهم آورد و پيامبر اسلام توانست از اين فرصت بخوبى استفاده كند و با ارسال نامه‏ها و نمايندگان ويژه به رؤساى بلاد و زمامداران كشورها آنها را به پذيرش اسلام و يا…

روز بیست و چهارم بنا بر اَشْهر روزی است که مُباهَلَه کرد رسول خدا صَلَّی‌اللَّهِ عَلِیهِ و َاله با نصارای نجران و پیش از آنکه خواست مُباهله کند عبا بر دُوش مبارک گرفت و حضرت امیرالمؤمنین و فاطمه و حَسَن و حسین عَلیهمُ‌السلام را داخل در زیر عبا نمود و گفت پروردگارا! هر پیغمبری را اهل‌بیتی بوده است که مخصوص‌ترین خلق بوده‌اند به او. خداوندا! این‌ها اهل‌بیت منند، پس از ایشان برطرف کن شک و گناه را و پاک کن ایشان را پاک کردنی؛ پس جبرئیل نازل شد و آیه تطهیر در شأن ایشان آورد. پس حضرت رسول صَلَّی‌اللَّهِ عَلِیهِ…

نویسندگان:  محمدرضا حاجی اسماعیلی و زهره کیانی منبع:  پژوهشنامه علوی سال پنجم بهار و تابستان 1393 شماره 9 چکیده غدیر را باید ثمره نبوت و میوه رسالت و تعیین کننده خط مشیّ مسلمانان تا قیامت دانست، نه فقط یک واقعه تاریخی؛ اگرچه برخی همواره برآنند که از فروغ این حقیقت تابناک، کاسته و با طرح پرسش هایی بی اساس، آن را مخدوش و یا به گونه ای مورد پسند خود تفسیر کنند. پژوهش حاضر در راستای نقد آرای عثمان خمیس در کتاب نگرشی نو به تاریخ صدر اسلام و پاسخگویی به اصلی ترین پرسش های پیرامون غدیر، همانند: موقعیت جغرافیایی…

نویسندگان:  ابوالفضل حری منبع:  مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال دوم تابستان 1397 شماره 2 (پیایی 6) چکیده این جستار، مسألة وصایت مندی در خطبة غدیر را از منظر تحلیل متن و گفتمان پیشنهادی فرکلاف بررسی می کند. ابتدا این پرسش مطرح می شود که خطبة غدیر به مثابه گفتمان شفاهی چه ویژگی ها و کارکردهایی دارد و پیام اصلی خطبه را که اعلام وصایت و ولایت علی (علیه‌السلام) است، چگونه می توان از این منظر تبیین و توجیه کرد. پس از اشاره به پیشینه ای مختصر، از مبانی نظری بحث یعنی تحلیل متن و گفتمان سخن به میان می…

گونه شناسی و روش شناسی روایات تفسیری امام باقر علیه السلام نویسندگان:  سید یوسف محفوظی، قاسم بستانی و نصره باجی منبع:  سراج منیر سال ششم پاییز 1394 شماره 20 چکیده: ائمّة اطهار(علیه السلام) مفسّران راستین قرآن کریم هستند. آنچه امام معصوم دربارة قرآن تفسیر می نماید، همان سخن قرآن است؛ چراکه آنان قرآن ناطقند وعلم تفسیر آن را از رسول خدا(صلی الله علیه وآله) اخذ کرده اند. از آنجا که آن بزرگواران داناترین این افراد به معارف قرآن بعد از آن حضرت(صلی الله علیه وآله) می باشند، در این تحقیق بر آن شدیم تا به روایات امام باقر(علیه السلام) در…

نویسندگان:  طاهره ناصری علی محمد ولوی منبع:  تاریخ اسلام و ایران دوره جدید پاییز 1394 شماره 27 (پیاپی 117) چکیده قریب به هزار و پانصد سال تاریخ اسلام ، بیانگر آسیب های فراوانی است که به خاطر غالیان و رواج اندیشه های غالیانه ، متوجه این دین شده است . اینکه غلو چیست و شاخصه های آن کدامند بحث ها و چالش های فراوانی را باعث شده و می شود . از جمله بهترین افرادی که می توانند شاخصه های دقیقی برای این پدیده حساس دینی مشخص و نحوه برخورد با آن را تعیین کنند، معصومین (علیهم السلام) می باشند…

امام رضا علیه السلام و فرقه واقفیه نعمت الله صفری فروشانی- زهرا بختیاری پژوهش های تاریخی سال چهارم تابستان 1391 شماره 14 چکیده: پس از شهادت امام موسی کاظم(علیه السلام) در سال 183 هـ .ق ، عواملی دست به دست هم داد تا عده ای، ایشان را آخرین امام و قائم و مهدی بدانند و بر این اساس، بر ایشان توقف نمایند و امامت امام رضا(علیه السلام) و سایر امامان معصوم پس از ایشان را نپذیرند. توقف کنندگان بر امام کاظم(علیه السلام)، خود به گروه هایی تقسیم شدند که در مواردی چون چگونگی رحلت و غیبت و ظهور و قیام…

نویسندگان:  حسن حضرتی نفیسه فلاح پور منبع:  مجله تاریخ اسلام سال دهم تابستان 1388 شماره 38 چکیده موضوع پایان تاریخ که از آموزه های ادیان و مذاهب مختلف آن از جمله تشیع اثنی عشری است، در دوران معاصر نیز مورد توجه ویژه اندیشمندان مغرب زمین قرار گرفته است. فوکویاما از نظریه پردازانی است که اندیشه های او در این زمینه آوازه یافته است. در این مقاله پایه های نظری مهدویت در سپهر اندیشه ای تشیع اثنی عشری با نظریه پایان تاریخ فوکویاما در محورهای زیر مقایسه شده است: قانونمندی تاریخ، تکامل تاریخ، کرامت انسان و سرانجام چیستی و ویژگی های…

نویسندگان:  مجید احمدی کچایی منبع:  تاریخ اسلام سال پانزدهم پاییز 1393 شماره 3 (پیاپی 59) چکیده مقاله حاضر به دنبال باز شناخت گونه های متنوع فرقه های غالی الوهیت انگار در دوره امام صادق(علیه السلام) و چگونگی مواجهه آن حضرت(علیه السلام) با ایشان است. گروه های غالی در این دوره به تدریج، باورهای ابتدایی و پراکنده خویش را منسجم ساختند. یکی از علت های مهم رشد غالیان، شرایط سیاسی آن زمان بود بدین معنی که نزاع میان امویان و عباسیان شرایطی را به وجود آورد که فرقه های غالی با خیالی آسوده به تبلیغ انگاره های خود بپردازند. در طول…

محمدجواد مروجی طبسی منبع:  فرهنگ کوثر 1382 شماره 59 مدخل بر اساس برخى روایات و احادیث اسلامى، گروهى از مردم جزو «ابدال» هستند؛ یعنى آنهایى که هرگز زمین از وجود پربرکتشان خالى نمى‏ماند. بدین جهت، برخى مى‏پرسند که اینان چه کسانى هستند، چند نفرند، از کدام شهر و دیار مى‏باشند، ویژگى‏هاى آنان کدام است، در کجا زندگى مى‏کنند، و آیا در زمان غیبت امام مهدى (علیه‏ السلام) نقشى دارند یا نه؟ ابدال کیانند؟ در این که ابدال چه کسانى هستند، نظرها متفاوت است که ذیلاً اشاره مى‏شود: 1. جانشینان پیامبران یک نظر این است که ابدال، اوصیا و جانشینان پیامبران…

محمدجواد طالبى چارى منبع:  معرفت سال بیست و چهارم آذر 1394 شماره 216 ویژه کلام چکیده: مسئله امامت و شبهات مربوط به آن، اختصاص به زمان، مکان و فرقه خاص ندارد، و به لحاظ ارتباط و نقش این موضوع با اعتقادات مسلمانان، شبهات و مباحث جدیدى مطرح مى شود که لازم و ضرورى است محققان در همه ادوار به آن بپردازند. اهداف این تحقیق، تبیین مفهوم امامت به معناى شیعى، با توجه به مفاد و شأن نزول آیه انذار، براى شناخت میزان انطباق دیدگاه شیعه در این مسئله، با قرآن کریم بوده است. پاسخ به شبهات مربوط به امامت، عمدتا…