طول عمر از نظر دلايل عقلي، قوانين زيستشناسي و بيولوژيكي مورد تأييد اديان است و غيبت امام عصر(ع) و امتداد يافتن حيات ايشان تا به هنگام ظهور و بعد از ظهور طبق حكمت الهي و روايات مسلّم حقيقت بوده و مورد اراده ازلي الهي است.
يكي از مباحث داغ و جذّاب در موضوع مهدويت، مسأله طول عمر حضرت صاحب الزمان(عج) ميباشد كه همواره از سوي معاندين و منكرين مورد انكار و شبههافكني قرار گرفته است. به طوري كه يكي از مباحث اختلافي بين عامه و خاصّه وجود يا عدم وجود (تولّد يا عدم تولّد) حضرت در زمان حاضر ميباشد. همانطور كه ميدانيم شيعه معتقد به وجود تولّد حضرت مهدي(عج) و طول عمر ايشان ميباشد ولي اهلسنت معتقدند كه حضرت ايشان در آخرالزمان متولّد خواهد شد.
سرچشمة اين سؤال و علّت طرح آن، اين است كه آنچه در جهان امروز، معمول و متداول است، عمرهاي محدودي است كه حداكثر 80 تا 100 سال طول ميكشد البته هم اكنون عمرهاي بالاي صد سال هم در مناطق مختلف زمين ديده شده) در حاليكه اگر قائل به تولّد امام زمان در سال 255 يا 256 باشيم شاهد عمر بسيار طولاني و غير عادّي و معجزه گونه بودن عمر حضرت مهدي(عج)، خواهيم بود. اين شبهه از زمانهاي قديم از طرف معاندين و منكرين حضرتش مطرح بوده و به همين خاطرر علماي بزرگوار شيعه در كتب مربوط به مهدويت به طرح اين شبهه و پاسخ به آن پرداختهاند از جمله شيخ صدوق در كتاب شريف كمال الدين و تمام النعمه و در باب 46 احاديثي كه دربارة عمر طولاني آمده ذكر نموده و به ذكر احوالات تعدادي از معمّرين با اشاره به احاديثي در اين مورد پرداخته است.[1]
و همچنين ابن ابي زينب معروف به كاتب نعماني در كتاب ارزشمند غيبت نعماني و دو باب را تحت عنوان «رواياتي كه دربارة لزوم حجّت در زمين رسيده است» «رواياتي كه گويند چنانچه روي زمين دو تن باشنديكي بايد امام باشد» به صورت غيرمستقيم به عمر طولاني امام زمان صحّه گذاشته است.[2]
از ديگر علماي معروف شيعه كه به اين بحث پرداخته، مرحوم علّامه مجلسي در كتب شريف بحارالانوار ميباشد كه در جلد 51 كتابش بابي را تحت عنوان «باب ذكر اخبار المعمّرين لرفع الستبعاد المخالفين عن طول غيبة مولانا القائم(عج)» باز نموده و به اثبات طول عمر امام زمان پرداخته است.[3]
مرحوم شيخ طوسي نيز از جمله افرادي است كه به اين مسأله اهتمام ورزيده و در كتاب شريف «الغيبة» بابي را تحت عنوان اخبار معمّرين باز كرده و با طرح اشكال و جوابهايي در اين مورد. سعي نموده طول عمر حضرت ولي عصر(عج) را اثبات نمايد.[4] شيوة ايشان در پاسخگويي به شبهات بيشتر عقلي و تاريخي ميباشد. ايشان در ابتداي اين بحث مهم با طرح شبههاي چنين ميفرمايد:
اشكال: ادعاي شما مبني بر طول عمر و بقاي صاحبتان ]امام زمان(عج) [ آن هم در حال كمال عقل و قوه جواني، ادعايي است كه عادت بشري را نقض ميكند زيرا بنابر اعتقاد خود شما در حال حاضر كه سال 447هـ ق است عمر ايشان 191 سال است زيرا بنابر اعتقاد خودتان تولدش در سال 256هـ.ق واقع شده است و عادت و عرف بشري اينگونه نيست كه كسي از ابناي بشر در اين مدت طولاني باقي باشد پس چگونه در مورد او عادت نقض شده در حاليكه نقض عادت (معجزه) فقط به دست انبيا ممكن است.[5]
پاسخ: جواب به اين اشكال از دو راه ممكن است.
وجه اوّل: طول عمر حضرت ايشان خلاف عادت بشري نيست و در گذشته عادتهايي مثل اين اين امر واقع شده و بسيار زياد هم هست و ايشان به ذكر تعدادي از اين وقايع از جمله قضه خضر(ع) و اصحاب كهف و طول عمر حضرت نوح كه در ميان مردمش 950 سال زندگي كرد[6] و همچنين سلمان فارسي كه حضرت عيسي را طبق بعض از اخبار ملاقات نمود و آنگاه محضر پيامبر را درك نمود اشاره نموده است.[7] علاوه بر مواردي كه جناب شيخ بنا با استناد به قرآن كريم به ايشان اشاره نموده قرآن كريم به معرفي
تعدادي از افراد كه عمري بس طولاني داشتهاند و روزگاراني دراز زيستهاند پرداخته كه براي نمونه به چند مورد اشاره ميشود.
1. در قرآن آيهاي هست كه نه تنها از عمر طولاني، بلكه از امكان عمر جاويدان خبر ميدهد و آن آيه درباره حضرت يونس(ع) است كه ميفرمايد: «اگر او ]يونس[ در شكم ماهي تسبيح نميگفت تا روز رستاخيز در شكم ماهي ميماند.[8] با توجه به اين آيه شريفه، عمر بسيار طولاني (از عصر يونس تا روز رستاخيز) كه در اصطلاح زيستشناسان، عمر جاويدان ناميده ميشود براي انسان و ماهي از نظر قرآن امكانپذير است.
2. قرآن دربارة حضرت عيسي(ع) ميفرمايد: «... و هرگز او را نكشتند و به دار نياويختند؛ بلكه او بر آنها مشتبه شد... به يقين او را نكشتند بلكه خداوند او را به سوي خود بالا برد كه خداوند توانا و فرزانه هست»[9]
همه مسلمانان به استناد قرآن و احاديث فراوان معقتدند عيسي(ع) زنده است و در آسمانها است و هنگام ظهور حضرت مهدي(ع) فرود آمده او را ياري خواهد كرد. امام باقر(ع) فرمود: «در صاحب اين امر چهار سنت از چهار تن از پيامبران است... و از عيسي(ع) سنتي دارد و آن اينكه ميگويند او فوت كرده است در حالي كه او زنده ميباشد.[10]
علاوه بر قرآن در تورات و انجيل از دراز عمران مطرح گرديده است[11] كه پيروان دو آئين يهود و مسيحيت بايد به علّت اعتقاد به كتاب مقدس به عمرهاي طولاني نيز معتقد باشند.
آنگاه جناب شيخ طوسي سرگذشت تعدادي از معمرين عرب و عجم كه زندگي طولاني داشته و اخبار ايشان هم معروف و مشهور است را ذكر مينمايد،[12] اثبات نمايد كه طول عمر امام عصر(عج) يك امر عجيب و خارق عرف و عادت نبوده و در ميان مردم افرادي بودهاند كه عمري بس طولاني داشتهاند.
استاد محمدرضا حكيمي در كتاب ارزشمند خورشيد مغرب در اين مورد چنين مينويسند: مورخان و پژوهشگراني كه درصدد جمعآوري تواريخ و اخبار و احوال مردمان بودهاند و از سرگذشت انسانهاي پيشين آگاهيهاي فراوان گردآوردهاند نمونههايي بسيار از معمّرين بر شمردهاند» و آنگاه به معرفي تعدادي از اين افراد پرداخته و همچنين به معرفي مورخاني پرداخته كه به نوشتن كتابهايي ويژه احوال معمرين دست يازيدهاند.[13]
وجه دوّم: جناب شيخ طوسي براي اثبات غيبت امام و همچنين طول عمر حضرت مهدي(عج) دو وجه ارائه نمودند كه يكي گذشت و دومين وجهي كه ايشان ارائه مينمايد اينكه ايشان استناد به رواياتي مينمايد كه دو طايفه مختلف و متفاوت (شيعه و سني) روايت كردهاند مبني بر اينكه ائمه(ع) بعد از پيامبر دوازده نفرند نه يك نفر كم و نه يك نفر زياد و وقتي اين روايات ثابت شد هركسي كه قائل به اين روايات باشد به امامت دوازده امام تعيين پيدا ميكند چنانكه به امامت ايشان معتقديم و همچنين يقين به صحّت گفتار شيعيان مبني بر غيبت حضرت مهدي(عج) و وجود ايشان و طول عمر ايشان مينمايد.
بعد روايات عامه را در اينكه ائمه(ع) دوازده نفرند را ذكر ميكند كه تعداد اين روايات به 1 روايت ميرسد و آنگاه به ذكر روايات شيعه ميپردازد كه تعدادشان به 14 روايت ميرسد.
اشكال
وي سپس در پايان اين بحث به طرح اشكال و جوابي در اين مورد ميپردازد كه اوّلاًَ از كجا معلوم كه اين اخبار صحيح ميباشند زيرا تمام اين اخبار ما خبر واحدند و در اموري كه اثباتشان نيازمند به علم است خبر واحد قابل اعتماد نيست.
ثانياً: دليل شما مبني بر اينكه مع
پنج شنبه, 29 آذر 1397 ساعت 16:47